نقش هورمون اُکسین در گیاه

توزیع «اکسین‌‌ها» (Auxine) که باعث رشد طولی گیا‌هان می‌شوند، با توزیع مناطق رشد گیاه ارتباط دارد. مهم‌ترین نوع هورمون اکسین «اندول استیک اسید» (β-indolylacetic) یا (IAA) است که از اسید آمینه تریپتوفان یا از تجزیه کربوهیدرات‌های معروف به گلیکوزید‌ها تشکیل می‌شود.

ساختمان هورمون اکسین
ساختمان هورمون اکسین

 

این هورمون با عملکرد خود بر روی پیوند‌های شیمیایی کربوهیدرات‌های موجود در دیواره سلول‌های گیاهی، رشد گیا‌هان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. تاثیر این هورمون بر سلول‌های گیاهی، اجازه می‌دهد تا سلول‌‌ها به صورت غیرقابل برگشت تغییر شکل پیدا کنند و با ورود آب و سنتز مواد جدید دیواره سلولی همراه است. بسیاری از هورمون‌‌های حیوانی ممکن است با تأثیر بر سنتز پروتئین، اثرات خود را اعمال کنند و شواهد نشان می‌دهد که اکسین‌‌ها ممکن است به روشی مشابه عمل کنند.

بسیاری دیگر از ترکیبات طبیعی و مصنوعی به نام اکسین نیز دارای خواص تقویت کننده رشد هستند، اما همیشه مانند IAA فعال نیستند. با این حال، برخی از این ترکیبات در برابر تخریب آنزیمی‌ که سرنوشت طبیعی IAA در گیاه است، مقاومت می‌کنند. این ویژگی در تحقیقات، کشت و پرورش گیاهان‌ از اهمیت زیادی برخوردار است، زیرا تخریب اکسین را می‌تواند به تعویق بیندازد. در ادامه انواع مختلف اکسین معرفی می‌شوند:

ایندول 3 استیک اسید
ایندول 3 بوتیریک اسید (indole –3– butyric acid) یا (IBA)
ایندول 3 پروپیونیک اسید (indole –3– propionic acid)
نفتالن استیک اسید (naphthaleneacetic acid) یا (NAA)
فنیل استیک اسید (Phenylacetic acid) یا (PAA)
دی و تری کلرو فنوکسی استیک اسید (chlorophenoxyacetic acid)
پیکلورام (Picloram)
دیکامبا (Dicamba)
سایر ترکیبات شبیه اکسین به عنوان قاتلان انتخابی علف‌های هرز استفاده می‌شوند (به عنوان مثال، برای اختلال در رشد برگ گیا‌هان دو لپه در مزارعی که حاوی محصولات غلات تک لپه یا بر روی چمنزار‌ها هستند، استفاده می‌شوند) و یا به عنوان موادی که برگ‌‌ها را از گیا‌هان دو لپه (عوامل دفع کننده) حذف می‌کنند، مورد استفاده قرار می‌گیرند.

خصوصیات هورمونی اکسین به آسانی در گیاهان علفی نشان داده می‌شود که در این گیاهان، هورمون اکسین در نوک کلئوپتیل (غلاف محافظ اولین جوانه در حال رشد یا جوانه جنین) ساخته می‌شود و به پایین گیاه می‌رود تا به نقطه عمل خود (به منطقه در حال رشد) برسد، جایی که باعث کشیدگی سلول‌های «کلئوپتیل» (Coleoptile) می‌شود.

اگر نوک کلئوپتیل از گیاه برداشته شود، رشد متوقف می‌شود. حرکت هورمون به سمت پایین از نوک کلئوپتیل بستگی به تعامل بین هورمون و سلول‌هایی دارد که از طریق آن‌ها حرکت به طور عادی انجام می‌شود. حرکت این هورمون در گیاه توسط بافت آبکشی تسهیل می‌شود.

علاوه بر ترویج رشد طبیعی طول گیاه، اکسین‌‌ها بر رشد ساقه‌‌ها به سمت نور (فوتوتروپیسم) (Phototropism) و در برابر نیروی گرانش (ژئوتروپیسم) (Geotropism) نیز تأثیر می‌گذارند. پاسخ فوتوتروپیک در گیاه به این دلیل اتفاق می‌افتد که مقادیر بیشتر اکسین به سمت بخش دور از نور گیاه نسبت به بخش دیگر که در نزدیکی نور است، توزیع می‌شود. پاسخ ژئوتروپیک نیز به این دلیل اتفاق می‌افتد که نسبت به طرف فوقانی اکسین بیشتری در امتداد قسمت تحتانی کلئوپتیل تجمع می‌یابد.

ارسال دیدگاه

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *